NABUCCO – Bu kəmər qazın Türkiyədən Bolqarıstan, Rumıniya və Macarıstandan keçməklə Avstriyaya çatdırılmasını nəzərdə tutur. Layihənin qiyməti 10.69 milyard dollar hesablanıb. Kəmərin uzunluğu 3.300 km., kəmərin ilkin qaz nəqli gücünün 8-10 milyard sm3, olacağı gözlənir. 2020-ci ildə isə bu kəmərin ildə Avropaya 32 milyard sm3, qaz daşıyacağı gözlənir.
Əsas mənbələr kimi Xəzər, Orta Asiya və Yaxın Şərqin yataqları nəzərdə tutulur. İrana qarşı beynəlxalq qadağalara baxmayaraq, bu ölkədən də NABUCCO-ya qaz alınması istisna edilmir.
Kəmərin tikintisinə 2011-ci ildə başlanması nəzərdə tutulur. Plana görə, bu kəmərlə qazın nəqli 2014-cü ildə həyata keçiriləcək.
NABUCCO kəməri layihəsinə Avstriyanın neft-qaz şirkəti OMV rəhbərlik edir. Konsorsiuma Macarıstanın MOL, Türkiyənin «Botaş», Boqarıstanın «Bolqarqaz», Rumıniyanın «Transqaz» və Almaniyanın RWE şirkətləri daxildir.
Avstriya və Macarıstan şirkətləri, İraqın kürdlər yaşayan ərazilərindəki neft sektorunda işləyən Birləşmiş Ərəb Əmirliyinin şirkətləri də bu kəmərə qaz verilməsinə dair müqavilələr imzalayıblar.
«Nabucco» kəməri
CƏNUB AXIN – Rusiyanın «Qazprom» və İtaliyanın «Eni» şirkətləri 13.53 mиlyard dollarlıq bu kəməri NABUCCO-nun əsas rəqibi kimi planlaşdırırlar. Kəmər Rusiya qazını götürüb Qara dənizin altı ilə Avropaya çatdırmağı nəzərdə tutur. Bu kəmər Ukraynadan yan keçir.
«Cənub axın» kəməri
AMBO – Albaniya, Makedoniya və Bolqarısтanın birgə şirkəti olan AMBO Trans-Balkan neft kəməri çəkməyi planlaşdırır. 900 km-lik bu kəmər Xəzər və ya Rusiya neftini Albaniyanın Adriatik dənizinə çatdırmağı nəzərdə tutur. 2011-ci ildə işə salınması nəzərdə tutulan bu kəmərin ildə 40 milyon ton neft nəql edəcəyi gözlənir.
TRANS-ADRİATİK KƏMƏRİ - 520 km.-lik kəmər qazı 2012-ci ildə Yunanıstan və Albaniyadan keçməklə Adriatik dənizi ilə İtaliyanın cənubuna çatdırmağı nəzərdə tutur. 1.5 milyard dollarlıq bu layihəyə İsveçrə və Norveç şirkətləri ortaqdırlar.
Kəmərin ilkin gücü ilə 10 milyard sm3, nəzərdə tutulur. Plana görə, sonradan Xəzər və Yaxın Şərq regionundan alınan qazın hesabına kəmərin gücü ilə 20 milyard sm3-ə çatdırıla bilər.
MEDGAZ – 210 km.-lik bu kəmər qazı Əlcəzairdən İspaniyaya çatdıracaq. 2008-ci ildən tikilən kəmərin ilə 8 milyard sm3, qaz nəql etməsi nəzərdə tutulur. Plana görə, kəmər 2009-cu ilin sonlarında istifadə edilməlidir.
Kəməri Əlcəzairin dövlət nefт шirkəti olan «Sonatrach»la İspaniya və Fransa şirkətləri tikir. Bu kəmər də Avropanın Rusiya qazından asılılığını azaltmaq üçün düşünülüb.
GALSI – Bu kəmər ildə 10 milyard sm3 qazı Əlcəzairdən Sardiniya vasitəsilə İtaliyaya çatdırmağı nəzərdə tutur. Kəmərin 2012-ci ildə işə başlaması планлашдырылыр. Kəməri Əlcəzairin «Sonatrach» şirkəti ilə İtaliya şirkətləri birlikdə tikirlər.
PAN-AVROPA NEFT KƏMƏRİ – 2012-ci ildə tikintisi başa çatacaq bu kəmər Rumıniyanın Konstanta limanı ilə Serbiya, Xorvatiya və Sloveniyadan keçməklə İtaliyanın Triest limanını birləşdirir. 1 400 km. uzunluğunda kəmərin 2-3.5 milyard dollara başa gələcəyi gözlənir.
Bu kəmər İtaliyanın şimal əraziləri və Mərkəzi Avropanın Xəzər nefti ilə təminatı üçün düşünülüb. Gündəlik gücü 1.2-1.8 milyon barelə hesablanır.
BAKI-TBİLİSİ-CEYHAN – BP-nin rəhbərliyi ilə 4 milyard dollara tikilmiş kəmər 2006-cı ildə açılıb. Gündəlik gücü bir milyon bareldir. Bu, iri həcmdə Xəzər neftini Rusiyadan yan keçməklə regiondan çıxaran ilk kəmərdir.
«Bakı-Tbilisi-Ceyhan» kəməri
XƏZƏR KƏMƏRLƏRI KONSORSİUMU – Bu kəmər Qazaxıstanın Xəzərdəki yataqlarından nefti Rusiyanın Qara dənizdəki Novorossiysk limanına çatdırır. Иllik ötürmə qabiliyyətinin 2013-cü ildə 33 milyon tona çatdırılması planlaşdırılır.
DRUJBA – Bu neft kəməri Rusiyanın Samara vilayətindən başlayıb Adriatik dənizinin şimalında Xorvatiyanın Omisalj limanında bitir. Kəmərin ötürdüyü neftin bir hissəsini Belаrus götürür, qalan əсas hissə isə birbaşa Avropa Birliyi ölkələrinə gedir.
Kəmər iki hissəyə bölünür. Böyük qolu Almaniya və Polşaya, kiçik qolu isə Slovakiya, Macarıstan və Çex Respublikasına gedir. Almaniya öz neft tələbatının 5/1-i Drujba kəmərindən alır.
«Drujba» kəmərləri
YAMAL-AVROPA – Rusiyanın Yamal yarımadasından başlayan bu kəmər 4 000 km. məsafədə Polşa-Almaniya sərhədinə çıxır. Ötürmə qabiliyyəti ilə 32.3 milyard sm3-dir.
«Yamal-Avropa» kəməri
BALTİK DƏNİZİ KƏMƏRİ – Rusiyanın Vıborг şəhərindən 1 200 km. məsafədə Baltik dənizin altı ilə Almaniyanın Greifsvald şəhərinə çatacaq.
Şimal Axın layihəsinin əsas sahibkarı Rusiyanın qaz nəhəngi «Qazprom» bu kəməri Almaniyanın BASFBASF, E.ON və Hollandiyanın «Gasune» şirkətləri ilə tikməlidir. Plana görə, iki paralel qaz kəməri çəkiləcək. Birinci kəmər 2011-ci, ikincisi isə 2012-ci ildə hazır olmalıdır. İkisinin bir yerdə illik ötürmə qabiliyyəti 55 milyard sm3-dir.
Baltik dənizi kəməri
BALKAN NEFT KƏMƏRİ – 279 kilometr uzunluğu olan kəmərin bir milyard dollara başa gələcəyi gözlənir. O, Bolqarıstanın Qara dənizdəki Buqas limanından Yunanıstanın Egey dənizindəki Aleksandropolis limanını birləşdirir. Tikintinin bu il başlanması və 2011-ci ildə başa çatması planlaşdırılır.
Rusiyanın «Rosneft», «Qazprom» və «Transneft» şirkətləri bu kəmərdə 51% paya sahibdir. Yunanıstan və Bolqarıstan isə qalan 49 %-i bölürlər.
Kəmərin illik ötürmə qabiliyyəti 35 milyon tona hesablanır. Amma ehtiyac olsa, onu 50 milyon tona da qaldırmaq olacaq.
ÇEXİYA-BELÇİKA KƏMƏRİ – Almaniyanın RWE şirkəti Çex Respublikasından Belçikaya qaz kəmərinin çəkilməsinə bir milyard avro pul qoymağı planlaşdırır. Kəmərin 2011-ci ildə işə düşəndən sonra ilə 5 milyard sm3, qaz ötürəcəyi gözlənir.
MƏRKƏZİ ASİYA QAZ KƏMƏRLƏRİ SİSTEMİ – Rusiya, Türkmənistan və Qazaxıstan 2009-2010-cu illərdə Xəzər ətrafında yeni qaz kəməri tikməyi planlaşdırır. Kəmər ilə 20 milyard sm3, qaza hesablanır.
Tənqidçilər bununla Rusiyanın regionun qazını monopoliyaya almaq istədiyini deyirlər. Rusiya isə əksinə, Avropa Birliyinin qaz təchizatına yeni yollar yaratdığını deyir.
«Mərkəzi Asiya-Mərkəz» kəməri
BALTİK KƏMƏRİNİN GENİŞLƏNDİRİLMƏSİ – Rusiya Baltik kəmərləri sistemini genişləndiрmək niyyətindədir. Bu, Rusiyaya Belаrusdan yan keçməklə neft ixrac etməyə imkan verir.
Bu kəmər Rusiyanın Baltik dənizindəki Primorsk limanının yanından başlayır. 4 milyard dollara başa gələcək kəmərin ötürücülцk qabiliyyətinin günə bir milyon barel olacağı gözlənir.
MACARISTAN QAZ KƏMƏRİ – Macarıstanın MOL şirkəti 2010-cu ildə özünün Ukrayna istiqamətindəki kəmərini 100 km. uzatmağı nəzərdə tutur. Bu işin qiyməti 290 milyon dollara hesablanır.
Bu kəmər Macarıstanın yerli qaz ehtiyaclarını ödəmək üçün düşünülür.
MOL və Rumıniyanın «Transqaz» şirkəti 2010-cu ildə daha 109 km. kəmər tikməklə öz şəbəkələrini birləşdirməyi planlaşdırıрlar.
Əsas mənbələr kimi Xəzər, Orta Asiya və Yaxın Şərqin yataqları nəzərdə tutulur. İrana qarşı beynəlxalq qadağalara baxmayaraq, bu ölkədən də NABUCCO-ya qaz alınması istisna edilmir.
Kəmərin tikintisinə 2011-ci ildə başlanması nəzərdə tutulur. Plana görə, bu kəmərlə qazın nəqli 2014-cü ildə həyata keçiriləcək.
NABUCCO kəməri layihəsinə Avstriyanın neft-qaz şirkəti OMV rəhbərlik edir. Konsorsiuma Macarıstanın MOL, Türkiyənin «Botaş», Boqarıstanın «Bolqarqaz», Rumıniyanın «Transqaz» və Almaniyanın RWE şirkətləri daxildir.
Avstriya və Macarıstan şirkətləri, İraqın kürdlər yaşayan ərazilərindəki neft sektorunda işləyən Birləşmiş Ərəb Əmirliyinin şirkətləri də bu kəmərə qaz verilməsinə dair müqavilələr imzalayıblar.
«Nabucco» kəməriCƏNUB AXIN – Rusiyanın «Qazprom» və İtaliyanın «Eni» şirkətləri 13.53 mиlyard dollarlıq bu kəməri NABUCCO-nun əsas rəqibi kimi planlaşdırırlar. Kəmər Rusiya qazını götürüb Qara dənizin altı ilə Avropaya çatdırmağı nəzərdə tutur. Bu kəmər Ukraynadan yan keçir.
«Cənub axın» kəməriAMBO – Albaniya, Makedoniya və Bolqarısтanın birgə şirkəti olan AMBO Trans-Balkan neft kəməri çəkməyi planlaşdırır. 900 km-lik bu kəmər Xəzər və ya Rusiya neftini Albaniyanın Adriatik dənizinə çatdırmağı nəzərdə tutur. 2011-ci ildə işə salınması nəzərdə tutulan bu kəmərin ildə 40 milyon ton neft nəql edəcəyi gözlənir.
TRANS-ADRİATİK KƏMƏRİ - 520 km.-lik kəmər qazı 2012-ci ildə Yunanıstan və Albaniyadan keçməklə Adriatik dənizi ilə İtaliyanın cənubuna çatdırmağı nəzərdə tutur. 1.5 milyard dollarlıq bu layihəyə İsveçrə və Norveç şirkətləri ortaqdırlar.
Kəmərin ilkin gücü ilə 10 milyard sm3, nəzərdə tutulur. Plana görə, sonradan Xəzər və Yaxın Şərq regionundan alınan qazın hesabına kəmərin gücü ilə 20 milyard sm3-ə çatdırıla bilər.
MEDGAZ – 210 km.-lik bu kəmər qazı Əlcəzairdən İspaniyaya çatdıracaq. 2008-ci ildən tikilən kəmərin ilə 8 milyard sm3, qaz nəql etməsi nəzərdə tutulur. Plana görə, kəmər 2009-cu ilin sonlarında istifadə edilməlidir.
Kəməri Əlcəzairin dövlət nefт шirkəti olan «Sonatrach»la İspaniya və Fransa şirkətləri tikir. Bu kəmər də Avropanın Rusiya qazından asılılığını azaltmaq üçün düşünülüb.
GALSI – Bu kəmər ildə 10 milyard sm3 qazı Əlcəzairdən Sardiniya vasitəsilə İtaliyaya çatdırmağı nəzərdə tutur. Kəmərin 2012-ci ildə işə başlaması планлашдырылыр. Kəməri Əlcəzairin «Sonatrach» şirkəti ilə İtaliya şirkətləri birlikdə tikirlər.
PAN-AVROPA NEFT KƏMƏRİ – 2012-ci ildə tikintisi başa çatacaq bu kəmər Rumıniyanın Konstanta limanı ilə Serbiya, Xorvatiya və Sloveniyadan keçməklə İtaliyanın Triest limanını birləşdirir. 1 400 km. uzunluğunda kəmərin 2-3.5 milyard dollara başa gələcəyi gözlənir.
Bu kəmər İtaliyanın şimal əraziləri və Mərkəzi Avropanın Xəzər nefti ilə təminatı üçün düşünülüb. Gündəlik gücü 1.2-1.8 milyon barelə hesablanır.
BAKI-TBİLİSİ-CEYHAN – BP-nin rəhbərliyi ilə 4 milyard dollara tikilmiş kəmər 2006-cı ildə açılıb. Gündəlik gücü bir milyon bareldir. Bu, iri həcmdə Xəzər neftini Rusiyadan yan keçməklə regiondan çıxaran ilk kəmərdir.
«Bakı-Tbilisi-Ceyhan» kəməriXƏZƏR KƏMƏRLƏRI KONSORSİUMU – Bu kəmər Qazaxıstanın Xəzərdəki yataqlarından nefti Rusiyanın Qara dənizdəki Novorossiysk limanına çatdırır. Иllik ötürmə qabiliyyətinin 2013-cü ildə 33 milyon tona çatdırılması planlaşdırılır.
DRUJBA – Bu neft kəməri Rusiyanın Samara vilayətindən başlayıb Adriatik dənizinin şimalında Xorvatiyanın Omisalj limanında bitir. Kəmərin ötürdüyü neftin bir hissəsini Belаrus götürür, qalan əсas hissə isə birbaşa Avropa Birliyi ölkələrinə gedir.
Kəmər iki hissəyə bölünür. Böyük qolu Almaniya və Polşaya, kiçik qolu isə Slovakiya, Macarıstan və Çex Respublikasına gedir. Almaniya öz neft tələbatının 5/1-i Drujba kəmərindən alır.
«Drujba» kəmərləriYAMAL-AVROPA – Rusiyanın Yamal yarımadasından başlayan bu kəmər 4 000 km. məsafədə Polşa-Almaniya sərhədinə çıxır. Ötürmə qabiliyyəti ilə 32.3 milyard sm3-dir.
«Yamal-Avropa» kəməriBALTİK DƏNİZİ KƏMƏRİ – Rusiyanın Vıborг şəhərindən 1 200 km. məsafədə Baltik dənizin altı ilə Almaniyanın Greifsvald şəhərinə çatacaq.
Şimal Axın layihəsinin əsas sahibkarı Rusiyanın qaz nəhəngi «Qazprom» bu kəməri Almaniyanın BASFBASF, E.ON və Hollandiyanın «Gasune» şirkətləri ilə tikməlidir. Plana görə, iki paralel qaz kəməri çəkiləcək. Birinci kəmər 2011-ci, ikincisi isə 2012-ci ildə hazır olmalıdır. İkisinin bir yerdə illik ötürmə qabiliyyəti 55 milyard sm3-dir.
Baltik dənizi kəməriBALKAN NEFT KƏMƏRİ – 279 kilometr uzunluğu olan kəmərin bir milyard dollara başa gələcəyi gözlənir. O, Bolqarıstanın Qara dənizdəki Buqas limanından Yunanıstanın Egey dənizindəki Aleksandropolis limanını birləşdirir. Tikintinin bu il başlanması və 2011-ci ildə başa çatması planlaşdırılır.
Rusiyanın «Rosneft», «Qazprom» və «Transneft» şirkətləri bu kəmərdə 51% paya sahibdir. Yunanıstan və Bolqarıstan isə qalan 49 %-i bölürlər.
Kəmərin illik ötürmə qabiliyyəti 35 milyon tona hesablanır. Amma ehtiyac olsa, onu 50 milyon tona da qaldırmaq olacaq.
ÇEXİYA-BELÇİKA KƏMƏRİ – Almaniyanın RWE şirkəti Çex Respublikasından Belçikaya qaz kəmərinin çəkilməsinə bir milyard avro pul qoymağı planlaşdırır. Kəmərin 2011-ci ildə işə düşəndən sonra ilə 5 milyard sm3, qaz ötürəcəyi gözlənir.
MƏRKƏZİ ASİYA QAZ KƏMƏRLƏRİ SİSTEMİ – Rusiya, Türkmənistan və Qazaxıstan 2009-2010-cu illərdə Xəzər ətrafında yeni qaz kəməri tikməyi planlaşdırır. Kəmər ilə 20 milyard sm3, qaza hesablanır.
Tənqidçilər bununla Rusiyanın regionun qazını monopoliyaya almaq istədiyini deyirlər. Rusiya isə əksinə, Avropa Birliyinin qaz təchizatına yeni yollar yaratdığını deyir.
«Mərkəzi Asiya-Mərkəz» kəməriBALTİK KƏMƏRİNİN GENİŞLƏNDİRİLMƏSİ – Rusiya Baltik kəmərləri sistemini genişləndiрmək niyyətindədir. Bu, Rusiyaya Belаrusdan yan keçməklə neft ixrac etməyə imkan verir.
Bu kəmər Rusiyanın Baltik dənizindəki Primorsk limanının yanından başlayır. 4 milyard dollara başa gələcək kəmərin ötürücülцk qabiliyyətinin günə bir milyon barel olacağı gözlənir.
MACARISTAN QAZ KƏMƏRİ – Macarıstanın MOL şirkəti 2010-cu ildə özünün Ukrayna istiqamətindəki kəmərini 100 km. uzatmağı nəzərdə tutur. Bu işin qiyməti 290 milyon dollara hesablanır.
Bu kəmər Macarıstanın yerli qaz ehtiyaclarını ödəmək üçün düşünülür.
MOL və Rumıniyanın «Transqaz» şirkəti 2010-cu ildə daha 109 km. kəmər tikməklə öz şəbəkələrini birləşdirməyi planlaşdırıрlar.
