Azərbaycanda son illərdə tez-tez səslənən fikirlərdən biri ölkədə boşanma sayının önəmli dərəcədə artmasıdır. Mediada və ictimai müzakirələrdə tez-tez boşanmalarla bağlı ciddi problemə diqqət çəkilir. Bəs rəsmi rəqəmlər bu fikri təsdiqləyir?
Cədvəl. İllər üzrə Azərbaycanda nikah və boşanma sayı
|
İllər |
Nikah sayı |
Boşanma sayı |
Əhalinin hər min nəfərinə | |
|
nikah sayı |
boşanma sayı | |||
|
1985 |
70 min 104 |
7 min 879 |
10.5 |
1.2 |
|
1990 |
73 min 119 |
14 min 040 |
10.4 |
2.0 |
|
1995 |
43 min 130 |
5 min 669 |
5.7 |
0.7 |
|
2000 |
39 min 611 |
5 min 478 |
5.0 |
0.7 |
|
2005 |
71 min 643 |
8 min 895 |
8.5 |
1.1 |
|
2010 |
79 min 172 |
9 min 061 |
8.9 |
1.0 |
|
2015 |
68 min 773 |
12 min 764 |
7.2 |
1.3 |
|
2016 |
66 min 771 |
13 min 114 |
6.9 |
1.4 |
|
2017 |
62 min 923 |
14 min 514 |
6.5 |
1.5 |
|
2018 |
62 min 484 |
14 min 857 |
6.4 |
1.5 |
|
2019 |
63 min 869 |
17 min 148 |
6.4 |
1.7 |
|
2020 |
35 min 348 |
14 min 628 |
3.5 |
1.5 |
Cədvəldən göründüyü kimi, 1985-ci illə müqayisədə son illər boşanmalar say olaraq təxminən iki dəfəyə yaxın artıb. Amma nəzərə almaq lazımdır ki, axı həmin müddət ərzində ölkə əhalisinin də sayı çoxalıb. Əgər 1985-ci ildə ölkədə 6.6 milyon vətəndaş vardısa, hazırda bu rəqəm 10 milyon nəfəri ötüb. Hətta 2010-cu ilədək Azərbaycanda boşanma sayı 10 mindən az olub. Bu baxımdan, ölkədəki boşanma saylarına əhalinin hər min nəfərinə düşən boşanma sayı kimi baxınca daha aydın mənzərə yaranır. Məsələn, 1985-ci ildə əhalinin hər min nəfərinə düşən boşanma sayı 1.2 idisə, son illər bu göstərici ortalama 1.5-dir. Başqa sözlə, əhalinin hər min nəfərinə düşən boşanma sayındakı artım təxminən 25 faiz civarındadır.
Nikahlar 2015-ci ildən bəri azalır
Burada diqqətçəkən bir amil də nikaha girənlərin sayındakı azalmadır. Özəlliklə 2014-cü ildən sonrakı dövrdə nikah sayında ciddi azalma gözə çarpır. Əgər 2010-2014-cü illərdə ölkədə ortalama 84 minə yaxın nikah qeydə alınırdısa, 2015-2019-cu illərdə bu rəqəm 65 minə enərək 30 faiz azalıb. Maraqlıdır ki, 2015-ci ildə Azərbaycanda ardıcıl iki devalvasiya baş verdiyindən həmin ildən etibarən ölkə əhalisinin gəlirlərində azalmalar gözə çarpıb. Ötən il ölkədə qeydə alınan nikah sayı 35 minə ensə də, pandemiya ilində Azərbaycanda toylara qadağanı unutmaq olmaz. Bu amil nikah sayının iki dəfəyə yaxın azalmasının əsas səbəbidir. 2019-cu ildə Azərbaycanda rəsmi nikaha daxil olan kişilərin orta yaşı 28-ə, qadınların orta yaşı isə 24-ə bərabər olub. Bu, 10 il öncəylə müqayisədə hər iki cins üzrə 1 il artım deməkdir.
2019-cu ildə Azərbaycanda nikaha girən kişilərin 21 faizi 18-24 yaş aralığında, 64 faizi 25-34 yaş arasında və 15 faizə yaxını 34 yaşdan yuxarı olub. Nikaha girən qadınların isə ən çox hissəsi 18-24 yaş arasındadır. Evlənən qadınların 63 faizi bu yaş qrupundandır. Nikaha girən qadınların 28 faizi 25-34, cəmi 9 faizi isə 34 yaşından yuxarı olub.
Ən çox boşanma beş ilədək olan nikahlarda qeydə alınır
Nikahın sürəklilik müddətinə görə boşanmalara baxdıqda aydın olur ki, ən çox boşanma beş ilədək olan nikahlarda qeydə alınıb. Ötən il qeydə alınan toplamda 14 min 628 boşanmadan 4 min 634-ü, yəni 32 faizə yaxını beş ilədək sürən nikahların payına düşüb. Boşanmaların təxminən 30 faizi 5-9 il arası davam edən nikahlarda qeydə alınıb. 10-19 il sürən nikahlarda 4 min boşanma olub. Bu, bütün boşanmaların 27 faizi deməkdir. Daha 1 min 653 nikah, yəni bütün qeydə alınan boşanmaların 11 faizi 20 ildən çox sürən nikahların payına düşüb.
Ölkədə boşanmalarla bağlı diqqətçəkən daha bir məqam 1989-1992-ci illərlə bağlıdır. Ötən əsrin 80-ci illərində hər il ortalama 7-8 min boşanma qeydə alınırdısa, Sovet İttifaqının çöküş illərinə və müharibə dövrünə təsadüf edən 1989-1992-ci illərdə hər il ortalama 12 minə yaxın boşanma qeydə alınıb. 1993-cü ildən bəri bu rəqəm yenidən 5-6 minə enib. Bu baxımdan, rəsmi rəqəmlərə görə, 1940-cı ildən bəri ölkədə hər min nəfərə ən çox boşanmaya məhz 1990-cı ildə rast gəlinib.
