Altı il öncə Azərbaycanda iki dəfə ard-arda devalvasiya baş vermiş və il ərzində manat dollarla müqayisədə iki dəfə ucuzlaşmışdı. Həmin vaxtdan – 2015-ci ildən bəri ölkə əhalisinin gəlirləri azalmağa, qiymətlərsə sürətlə bahalaşmağa başlayıb. Maraqlıdır ki, iqtisadi göstəricilər və dolanışıq səviyyəsi azaldıqca qeydə alınan abort sayında ciddi artım gözə çarpır. Məsələn, devalvasiyadan öncə ölkədə ilboyu ortalama 27 min abort qeydə alınırdısa, 2016-cı ildə bu rəqəm birdən-birə 34 minə yüksəldi. Sonrakı illərdə abort sayı daha da çoxalaraq 37 mini aşdı. Bu, devalvasiyadan sonrakı illərdə ölkədə qeydə alınan abort sayının təxminən 10 min və ya 40 faizə yaxın artması deməkdir.
Pandemiya məhdudiyyətləri ilə müşahidə olunan 2020-ci ildə abort sayı 2019-cu illə müqayisədə təxminən 2 min 600-dək azalıb. Ötən il Azərbaycanda 15-17-yaşlı qadınlar arasında 29 abort, 18-19 yaşlı qadınlar arasında isə 1 min 270 abort olub. 20-24 yaş qrupu üçün bu göstərici 7 min 552, 25-29 yaş qrupu üçün 10 min 993, 30-34 yaş qrupu üçün 9 min 445, 35 yaşı aşanlar üçünsə 5 min 430 olub.
Onu da nəzərə almaq lazımdır ki, abort sayının artması ölkədə doğuş sayının azaldığı ortamda baş verir. Azərbaycanda 2012-ci ildən bəri doğuş sayı ardıcıl azalır. Əgər 2011-ci ildə, rəsmi rəqəmlərə görə, Azərbaycanda 175 min doğuş (ölü doğulanlar da nəzərə alınmaqla) qeydə alınmışdısa, 2019-cu ildə bu göstərici 139 minə bərabər olub. Başqa deyimlə, həmin müddət ərzində doğuş sayı 20 faiz azalıb.
Cədvəl: 2013-2020-ci illərdə Azərbaycanda doğulan uşaqların və abortların sayı
|
İl |
Doğulanların sayı |
Abortların sayı |
|
2020 |
126 min 571 |
34 min 700 |
|
2019 |
141 min 179 |
37 min 300 |
|
2018 |
138 min 982 |
36 min 100 |
|
2017 |
144 min 041 |
37 min 600 |
|
2016 |
159 min 464 |
34 min 600 |
|
2015 |
166 min 210 |
27 min 500 |
|
2014 |
170 min 503 |
27 min 200 |
|
2013 |
172 min 671 |
27 min 900 |
Uşaq dünyaya gətirən anaların orta yaşı artır
Son illərdə Azərbaycanda doğuşla bağlı diqqətçəkən daha bir məqam ilk uşağını dünyaya gətirən anaların orta yaşının artmasıdır. 2014-2019-cu illərdə bu göstərici 23-dən 24-ə yüksəlib.
Cədvəl: Azərbaycanda ilk uşağı dünyaya gətirən anaların orta yaşı
|
İl |
Orta yaş |
|
2019 |
24.0 |
|
2018 |
23.9 |
|
2017 |
23.8 |
|
2016 |
23.6 |
|
2015 |
23.3 |
|
2010 |
24.4 |
|
2005 |
23.9 |
|
2000 |
24.1 |
|
1995 |
23.8 |
|
1990 |
23.0 |
|
1985 |
23.6 |
|
1980 |
23.1 |
Selektiv abortlara görə lider ölkələrdən biri
Bir neçə il öncə ABŞ Milli Elmlər Akademiyasının jurnalında dərc edilən araşdırma nəticəsində məlum olmuşdu ki, Azərbaycan dünyada selektiv abortların ən çox qeydə alındığı ölkələrdən biridir. Dünya üzrə son bir neçə onilliyin doğuş statistikasını öyrənən alimlər aşkar ediblər ki, bir neçə ölkədə yeni doğulan körpələr arasında kəskin cinsiyyət fərqi yaranıb və oğlan uşaqlarının sayı artmaqdaykən qız uşaqlarının sayı azalmağa doğru gedib. Araşdırma nəticəsində bu problemin ən kəskin olduğu 11 ölkədən biri Azərbaycan sayılıb.
Bu 11 ölkə arasına Cənubi Qafqazın digər iki ölkəsi – Ermənistan və Gürcüstan da daxildir. Siyahıya liderləri Çin və Hindistandır. Oğlan uşaqlarının sayının kəskin artdığı digər ölkələr Albaniya, Monteneqro, Tunis, Cənubi Koreya və Tayvan olmuşdu.
Ötən il Azərbaycanda dünyaya gələn 126 min 571 uşağın 67 min 407 nəfəri, yəni 53.3 faizi oğlan olub. Azərbaycan Respublikasında əhalinin cins üzrə bölgüsünə baxanda da kişilərin toplam əhali arasındakı payının son illərdə artdığı görünür. Artıq, demək olar, ölkədə kişi və qadınların sayı təxminən bərabərdir.
Cədvəl: Azərbaycan əhalisi arasında qadın və kişilərin nisbəti və sayları arasındakı fərq
|
İl |
Kişilərin payı |
Qadınların payı |
Kişi və qadınlar arasındakı fərq |
|
2020 |
49.9 |
50.1 |
11 min 100 |
|
2019 |
49.9 |
50.1 |
16 min 700 |
|
2018 |
49.9 |
50.1 |
22 min 100 |
|
2017 |
49.9 |
50.1 |
27 min 600 |
|
2016 |
49.8 |
50.2 |
34 min 400 |
|
2015 |
49.8 |
50.2 |
41 min 400 |
|
2010 |
49.5 |
50.5 |
86 min 600 |
|
2005 |
49.2 |
50.8 |
135 min |
|
2000 |
48.9 |
50.9 |
178 min 800 |
